تحقیقات نشان می‌دهد که کودکان از سنین پایین به طور طبیعی خلاق هستند و محققان باور دارند کودکانی که خلاق باقی می‌مانند، در سنین بزرگسالی در حل مشکلات و مسائل پیچیده زندگی بهتر عمل می‌کنند. این کودکان خلاق همچنین کمتر مضطرب و مقاوم‌تر هستند و توانایی بیشتری در ابراز احساسات خود دارند. هرچه کودک بیشتر به قدرت خلاقیت خود اعتقاد داشته باشد، بیشتر باور می‌کند که هر اتفاقی برایش بیفتد، می‌تواند بر آن غلبه کند. زیرا او می‌تواند در هر شرایطی راهی برای غلبه بر مشکلات پیدا کند. اما چطور کودکان باهوش و خلاق تربیت کنیم؟ در ادامه با روند تربیت کودکان باهوش و خلاق همراه بخش مقالات گلستان کتاب باشید.

افول ذهن خلاق | چطور کودکان باهوش و خلاق تربیت کنیم؟

کودکان موجودات خلاقی هستند، اما خلاقیتی که کودکان خردسال از خود نشان می‌دهند لزوماً پایدار نیست. یک مطالعه‌ی معروف روی ۱۶۰۰ کودک چهار و پنج ساله نشان داد که ۹۸٪ از کودکان در آزمون خلاقیت ناسا در محدوده‌ی «خلاق نابغه» بوده‌اند. اما پس از پنج سال، ۳۰٪ از این کودکان امتیاز خود را حفظ کردند  و پنج سال بعد، تنها ۱۲٪ به سطح خلاق نابغه رسیدند.

چرا مغز کودکان نمی‌تواند خلاق بماند؟ محققان دانشگاه کالیفرنیا دریافتند که تا سن سه سالگی، مغز کودک دو برابر مغز یک بزرگسال فعال است. با بزرگتر شدن کودکان، برخی از اتصالات عصبی تقویت می‌گردند در حالی که برخی دیگر هرس می‌شوند و مغز را از حالت انعطاف‌پذیری و حساسیت خود خارج و به حالت محاسبه‌گر و کنترل‌شده‌تر تبدیل می‌کنند.

جدای از عوامل عصب‌شناسی، یکی دیگر از عوامل اصلی افول ذهن، نحوه‌ی یادگیری کودکان در محیط‌های ساختارمند مثل مدرسه است. به عنوان مثال، آزمون‌های مدرسه، کودکان را تشویق می‌کند که فکر کنند پاسخ‌های درست و غلط وجود دارد. این طرز تفکر تأثیر منفی بر خلاقیت می‌گذارد، زیرا خلاقیت به این بستگی دارد که مغز فکر کند چندین پاسخ ممکن وجود دارد. وقتی صحبت از هوش می‌شود، متأسفانه اکثریت قریب به اتفاق والدین فقط به عملکرد و دستاوردهای تحصیلی فکر می‌کنند. با این حال، برای افزایش هوش خلاق در فرزندتان، باید فراتر و خارج از دنیای مدارس نگاه کنید.

خوشبختانه، می‌توان از آن ویژگی‌های خلاقانه‌ای که بسیاری از کودکان خردسال از خود نشان می‌دهند، مراقبت کرد. محققان دانشگاه کالیفرنیا، این نظریه را مطرح کردند که یک محیط بازیگوشانه و محافظت‌شده می‌تواند منجر به یادگیری انعطاف‌پذیرتر و اکتشافی‌تر شود. خلاقیت مهارتی است که می‌تواند با گذشت زمان توسعه یافته و تقویت شود.

دانستن اینکه از کجا شروع کنید می‌تواند دشوار باشد، بنابراین از استفاده از چیزهایی که فرزندتان از قبل دوست دارد برای بازی و سرگرمی، نترسید. شاید بتوانید کتاب‌هایی را که دوست دارند مرور کنید و خود را در دنیای شخصیت‌های مورد علاقه‌شان تصور کنید.

تمام‌وقت بازی کنید | چطور کودکان باهوش و خلاق تربیت کنیم؟

از چیدن بلوک‌ها گرفته تا ورز دادن گل رس و بالا رفتن از درختان، بچه‌های خلاق می‌توانند ساعت‌ها با دوستان یا به تنهایی غرق در بازی‌های تخیلی شوند. «جری ولف»، نویسنده‌ی کتاب «من دو ساله‌ام» می‌گوید: «خلاقیت چیزی ذاتی در انسان‌ها است و به طور طبیعی از طریق بازی پرورش می‌یابد.»

بازی اغلب فقط برای سرگرمی است، اما می‌تواند به حل احساسات ناراحت‌کننده، درگیری یا آسیب‌های روحی نیز کمک کند. او می‌گوید: «این به آنها فرصتی می‌دهد تا چیزهایی را که تجربه کرده‌اند و هنوز باید روی آنها کار کنند، دوباره اجرا کنند.»

برخلاف بازی‌های تخته‌ای یا ورزشی که قوانین و اهداف دارند، بازی آزاد قرار است بدون ساختار و بدون هدف واقعی باشد. جری ولف والدین را تشویق می‌کند که به کودکان اجازه دهند به تنهایی بازی کنند، حتی اگر بی‌فایده به نظر برسد. اگر می‌خواهند به آنها بپیوندید، بگذارید خودشان رهبری را به دست بگیرند.

او همچنین توصیه می‌کند یک منطقه بازی اختصاصی ایجاد کنید، حتی اگر فقط یک گوشه در یک اتاق باشد. فضا را با مواد مختلف مانند کلاه، روسری یا مواد بازیافتی مانند جعبه‌های یخچال و روزنامه‌های قدیمی و یا مجموعه‌های بلوک‌های چوبی پر کنید. جری ولف می‌گوید: «هر یک از این مواد باز به کودکان اجازه می‌دهد داستان‌های خود را بسازند و بر اساس انگیزه و نیازهای خلاقانه خود تصمیم بگیرند.»

بازی انتزاعی | تربیت کودکان باهوش

کودکان بی‌پروا هستند و استعدادی برای خیال‌پردازی در دنیای تخیلی خودشان دارند. آن‌ها می‌توانند داستان‌هایی هیجان‌انگیز و سرگرم‌کننده از جادوگران قدرتمند و خرس‌های رقصنده تعریف کنند. این خلاقیت می‌تواند در بزرگسالی به آنها کمک کند. چه کسی ۳۰ سال پیش تصور می‌کرد که یک دستگاه کوچک و جادویی تماس تلفنی برقرار کند، پیام بفرستد، برنامه‌های زنده پخش کند و عکس بگیرد؟

به کودکان بیاموزید که به همه سناریوها، حتی سناریوهای دور از ذهن، فکر کنند. جسیکا جول الکساندر، نویسنده کتاب «راز شادی والدین دانمارکی»، می‌گوید: «والدین به جای اینکه واقعیت‌ها را بیان کنند و اطلاعات را تکرار کنند، باید مهارت‌هایی را برای حل مسئله و ریسک‌پذیری به کودکان ارائه دهند.»

با پرسیدن سوالات باز از کودکان شروع کنید. به عنوان مثال، «اگر باران از زمین به ابرها بیاید، به جای اینکه ابرها به زمین بیایند، چه می‌شود؟ دنیا چگونه متفاوت خواهد بود؟» سپس کودک باید جایگزینی برای چتر پیدا کند یا ایده‌های مختلفی برای نام‌گذاری باران جدید پیشنهاد دهد. یا مثلاً وقتی برای خرید به فروشگاه مواد غذایی می‌روید، از فرزندتان بپرسید: «اگر می‌توانستی یک غذای کاملاً جدید اختراع کنی، چه غذایی اختراع می‌کردی؟ چه طعمی داشت؟» این‌ها می‌توانند برای رفع کسالت در یک رانندگی طولانی نیز عالی باشند.

برای یک فعالیت عملی، به کودک پیشنهاد دهید که می‌تواند فقط با استفاده از چیزهایی که در باغ پیدا می‌کند، یک ماشین زمان بسازد. یا شاید با موادی که در آشپزخانه پیدا می‌کند، یک لباس جدید درست کند.

متفاوت دیدن جهان | تربیت کودکان خلاق

برای تربیت فرزند باهوش از او بپرسید که چند راه می‌تواند از یک فنجان استفاده کند، و پاسخ‌های او ممکن است شما را شگفت‌زده کند: کلاه، چکش، بیلچه، طبل و غیره. کاترین تیمش، نویسنده کتاب «دختران همه چیز را حل می‌کنند» می‌گوید: «یکی از اجزای کلیدی خلاقیت، نگاه کردن به چیزها از یک دیدگاه جدید و مرتبط کردن چیزهای نامتجانسی است که در غیر این صورت ممکن است به هم متصل نشوند تا به یک ایده یا اختراع منحصر به فرد یا اصیل برسند.»

فرزندتان را به چالش بکشید تا از زاویه یا دیدگاه متفاوتی به مسائل نگاه کند. برای مثال، اگر فرزندتان از اتاق نشیمن به آشپزخانه می‌رود، موانع سرگرم‌کننده‌ای مانند «بدون اینکه پاهایش زمین را لمس کند» را اجلوی پایش قرار دهید.

تیمش می‌گوید: «از آنها بخواهید فکر کنند و مسئله را حل کنند. شاید بتوانند خواهر یا برادرشان را وادار کنند که او را به آشپزخانه بغلتانند، یا شاید بالش‌هایی را مانند سنگ‌های پله روی زمین بگذارند.»

یا اگر کودکی دوست دارد خود را به عنوان یک ابرقهرمان تصور کند، می‌توانید با درخواست از او برای تصور خود به عنوان دشمن، به ایجاد مهارت‌هایش کمک کنید. از کودک بپرسید شما به عنوان دشمن چه توانایی‌هایی دارید؟ چطور می‌توانید قهرمان را شکست دهید؟

باید کنجکاو باشید | چطور کودکان باهوش و خلاق تربیت کنیم؟

ایزبل می‌گوید: «کودکان خردسال هنوز توسط دنیا مهار نشده‌اند. آن‌ها در مورد همه چیز بسیار کنجکاو هستند و می‌خواهند بدانند که چیزها چگونه کار می‌کنند و با هم جور در می‌آیند.» او اضافه می‌کند، مشکل زمانی است که قوانین جامعه باعث می‌شود کودکان از شکست بترسند و مانع این کنجکاوی شوند.

چگونه کنجکاوی را در کودکان خلاق برانگیزیم به ایده‌ها یا تلاش‌های اکتشافی فرزندتان علاقه نشان دهید. ایزبل می‌گوید: «این می‌تواند به ایجاد اعتماد به نفس خلاقانه در آن‌ها کمک کند، زیرا آن‌ها یاد می‌گیرند که تفکرشان ارزشمند و تشویق می‌شود.»

کودکان خود را تشویق کنید تا در فضای باز، کاوشگر درونی خود را هدایت کنند و خلاقانه فکر کنند. به عنوان مثال، اگر فرزند شما به جای فیل‌ها در باغ وحش به سنگی روی زمین نگاه می‌کند، به کودک اجازه دهید چیزی را که علاقه‌اش را برانگیخته است، بررسی کند و از او نیز در مورد آن سوال کنید.

راه دیگری که والدین می‌توانند به کودکان کمک کنند، الگوسازی نحوه برخورد با اشتباهات است. اشتباه کردن بخشی از فرآیند خلاقیت است و ترس از شکست می‌تواند مانع کنجکاوی و نوآوری شود. بنابراین، از فرزندتان بخواهید که یک بازی یا پروژه‌ای را که روی آن کار می‌کنند به شما «یاد بدهد». تیمش می‌گوید: «سپس والدین باید عمداً اشتباه کنند و با صبر و حوصله اجازه دهند کودک سعی کند به آنها کمک کند.»

دو اتفاق می‌افتد. کودک متخصص می‌شود و احساس قدرت می‌کند. به علاوه، آنها می‌بینند که بزرگسال، که قرار است همه چیز را بداند، هنوز در حال تلاش و پرسیدن سوال است.

کلام آخر | تربیت کودکان خلاق

بزرگ کردن بچه‌ها کار سختی است، و تبدیل آنها به بزرگسالانی بافضیلت حتی سخت‌تر است. فقط به یاد داشته باشید که وقتی پیرتر می‌شوید و فرزندانتان بالغ‌تر می‌شوند، از دانستن اینکه دنیا را به جای بهتری تبدیل کرده‌اید، احساس رضایت عمیقی خواهید داشت. نه فقط به خاطر شیوه زندگی‌تان، بلکه به خاطر ویژگی‌هایی که به فرزندانتان منتقل کرده‌اید. فرزندانی که با هوش و خلاقیت خود به بهبود دنیای اطرافشان ادامه خواهند داد.

این بود مقاله چطور کودکان باهوش و خلاق تربیت کنیم؟ نظر شما درباره تربیت کودک خلاق چیست؟ آن را با ما به اشتراک بگذارید.